Inleiding
Een paar maanden geleden heb ik een poging gedaan de 10 belangrijkste lessen die de economie mij heeft geleerd op een rijtje te zetten. Laten we zeggen dat economie in de context van deze site de rationele of koude kant van de besluitvorming vertegenwoordigt. Maar de softe of irrationele kant komt geleidelijk ook meer in het vizier. Deze inzichten zijn hier op deze site vooral genoemd onder het hoofdje ‘denkfouten’.
De belangrijkste bron voor ons was hier het boek van Dobelli. Inmiddels zijn daar meer boeken en artikelen bij gekomen. De meest serieuze en uitgebreide bron, maar toch nog goed leesbaar en toegankelijk, is het boek van Nobelprijs winnaar Kahneman: ons feilbare brein. Maar er is ook de reeks denkfouten uit de Volkskrant van Suzanne Weusten (onlangs ook in boekvorm beschikbaar gekomen) en er is het werk van Roos Vonk. Veel van die bronnen hebben overigens overlap en geven grofweg dezelfde boodschappen af.
Dus ik dacht: waarom niet een soortgelijke exercitie doen voor ‘lessen uit de psychologie’? En dan niet ‘psychologie’ in de meest brede zin, maar puur pragmatisch vanuit de besluitvorming en slimme financiering. Welke lessen komen als rode draad steeds in deze bronnen terug? Ik ben geen psycholoog en veel meer dan de hierboven genoemde bronnen heb ik niet gelezen, dus het is een bescheiden poging. Ik zie wel waar het schip strandt, niet geschoten is altijd mis.
Vonk: Ego’s en andere menselijke gebreken
Ik neem dit boek van Roos Vonk als start. Later kom ik uitgebreider terug op Kahneman. Dobelli hebben we uitgebreid besproken en is de basis geworden voor een aantal infographics waarvan onze eerste indruk is dat ze redelijk goed werken in de praktijk. Waarom Vonk? Geen hoogdravende reden, ik had het boek toevallig bij me op een vakantie van een paar maanden geleden.
Het boekje leest makkelijk weg. Het is een verzameling columns eerder verschenen in het blad ‘Intermediair’ en, zo is mijn indruk, die zijn redelijk willekeurig achter elkaar gezet en van een kaft voorzien. Een echte structuur met een nummering zoals bij Dobelli ontbreekt. Ook ontbreekt in mijn ogen een ‘overall’ visie op het onderwerp. Dit is niet als kritiek bedoeld maar gewoon om aan te geven dat het een ander karakter heeft.
Elke keer als ik zo’n column had gelezen maakte ik voor mezelf een aantekening. Ik stelde me de vraag ‘wat is de kern of les die ik uit deze column kan trekken’. Ik wilde die bij voorkeur in een korte zin in de kantlijn wegschrijven. Op het eind heb ik al die boodschappen netjes onder elkaar getikt en heb naar dat lijstje zitten turen. Is hier sprake van een patroon? Wat me vooral opviel is dat veel boodschappen (lessen) herhaald werden. Een wat ander verhaal en een andere aankleding en anekdote, maar dezelfde les. Dus schrappen in de lijst. Deze kortere ingedikte lijst ben ik vervolgens gaan clusteren. Wat hoort bij elkaar of lijkt op elkaar? Zo hield ik uiteindelijk nog maar 4 hoofdlessen over. Helaas geen top 10 dus, maar misschien komen er later nog lessen bij of moeten bepaalde lessen worden opgeknipt in sub-lessen.
In de hierna volgende blogs ga ik de 4 lessen bespreken.
Rudy van Stratum