De discussie begon naar aanleiding van het referendum over de wet inlichtingen en veiligheid. Vervolgens kwam het ‘schandaal’ met Cambridge Analytica in het nieuws en werd voor veel mensen opeens duidelijk wat er kan gebeuren als bedrijven grote hoeveelheden data verzamelen en deze verhandelen. Inmiddels lees ik regelmatig artikelen van journalisten die alle data opvragen die bedrijven over hun verzameld hebben en dat blijkt heel veel te zijn. Waarbij je nog niet eens zeker weet of ze alles laten zien. Hoe dan ook, de grote tech-bedrijven, daar wil ik eigenlijk veel minder mee te maken hebben dan nu het geval is. Ik heb het dan natuurlijk in eerste instantie over Google, Facebook, Microsoft, Amazon en Apple. Maar er zijn er natuurlijk nog veel meer en ik wil niet dat die net zo groot worden of evenveel data gaan verzamelen. Overigens kwam vandaag het nieuws dat Amazon 1 biljoen dollar waard is, duizend miljard, Apple had dat al eerder gehaald. Maar alleen deze getallen zijn al reden genoeg om kritisch over deze bedrijven na te denken.
Ik heb dus besloten dat ik minder met google, facebook en andere tech giganten moet doen. Ik ben niet een fervent gebruiker van allerlei sociale media, maar gebruik behoorlijk wat apps en programma’s van deze bedrijven. In een aantal blogs wil ik voor mezelf een aantal vragen beantwoorden. Waarom zou je daarmee stoppen? Hoe doe je dat? En hoe ver ga je daarin? En wat levert het op?
Als eerste de vraag waarom zou je hiermee stoppen?. Hier zijn al veel webpagina’s over volgeschreven. Bits of Freedom (bof.nl) geeft zes reden die allemaal op ongeveer op hetzelfde neerkomen, vrijheid / privacy. Een goede reden, maar er is meer. Dit vind ik belangrijk:
- Te groot. Deze bedrijven worden te groot en daarmee krijgen ze heel veel macht. Ze kunnen zonder moeite nieuwe initiatieven en concurrenten opkopen en als dat niet lukt uit de markt drukken. Ook zijn ze natuurlijk heel goed in een lobby voor de eigen belangen. Daarnaast kunnen ze vrijwel alles eisen van hun leveranciers, die afhankelijk zijn van deze grote bedrijven. Stel dat er maar één merk auto te koop is, alleen Volkswagen. Dan onderhandelt Volkswagen met overheden over emissies, bepaalt Volkswagen wat een veilige auto en zijn we voor innovaties (waterstof, autonoom rijden etc.) afhankelijk van één bedrijf. Volgens mij zijn we gebaat bij diversiteit, verschillende bedrijven die met elkaar concurreren, grote en kleine, waarbij de kleine de grote prikkelen om te innoveren, beter met de privacy om te gaan een eerlijke prijs te rekenen etc. Maar dan moeten wij die kleinere wel een kans geven.
- We zijn te afhankelijk van een beperkt aantal bedrijven, we kunnen niet meer zonder. Gelukkig is dat voor een deel alleen maar een gevoel. Voor veel van de diensten van de grote tech bedrijven zijn alternatieven beschikbaar. Maar als je een smartphone wilt, dat moet daar echt Android op, of je moet een IPhone kopen. Ik heb de afgelopen weken gezocht naar een alternatief maar het nog niet gevonden, tenzij je voor een ouderwetse telefoon gaat. We hebben onszelf te afhankelijk gemaakt.
- De tech bedrijven weten teveel van ons. Ik heb daar nooit echt last van gehad, maar als je er over nadenkt voelt het toch niet echt lekker. Het is alsof de buurvrouw elke dag je huis binnengaat en al je spullen doorzoekt en na afloop alles precies achterlaat zoals het was. Je hebt het dus niet door. De buurvrouw verspreid het niet verder, dus niemand (behalve zij) weet wat jij doet. Is dat erg? Ja, natuurlijk is dat erg, dat voelt vreselijk. Maar is dat alleen gevoel? Wat als ze gaat trouwen met een crimineel? Wat als iemand bij haar inbreekt en mijn data vindt? Het is echt niet fijn als iets of iemand alles over je weet. En hoe meer ik erover nadenk hoe minder dit me aanstaat. Hoe integer een bedrijf ook is, als ze veel over je weten ben je kwetsbaar. Een rare medewerker, een overname, een hacker, de overheid, het is gewoon niet fijn.
- Tech bedrijven gaan denken voor jou. Ze adviseren interessante boeken, ze passen de zoekresultaten aan, allemaal om ons te helpen. Maar dat is natuurlijk onzin, dat doen ze helemaal niet om ons te helpen, dat doen ze om meer winst te maken. Als Google mij echt wil helpen dan ziet hun zoekmachine er heel anders uit. Dan zijn er meerdere knoppen, bijvoorbeeld zoeken op basis van mijn profiel, zoeken op basis van eerdere zoekvragen en neutraal zoeken zonder enige vooringenomenheid. Een paar jaar geleden kreeg ik elke week op vrijdag om een uur of 3 berichten van google op m’n telefoon. Het is druk op weg naar uw werk (of juist rustig of normaal). Het duurde even voor het kwartje viel. Op vrijdag gingen we altijd naar de ijsbaan voor een training van m’n dochter, die begon om 5 uur. Maar de navigatie stond helemaal niet aan en heel vaak reden we met iemand anders mee. Desondanks werden al die ritten blijkbaar wel opgeslagen en werd de conclusie getrokken dat het ritjes naar het werk zouden zijn. Eigenlijk best slecht van Google, die weet namelijk echt wel dat bij onze bestemming een ijsbaan is, maar dat terzijde. Als Google mij echt wil helpen dan zou er een instelling zijn waarbij ik zelf aangeef dat ik een signaal wil krijgen als er een file is op een bepaald traject (op een bepaald moment). Zo werkt de App van de NS op je telefoon, daar kan je trajecten aangeven waar je waarschuwingen over wil krijgen. Je kunt het ook gewoon uitzetten. Het is net als in het echte leven, als je denkt dat je voor iemand anders kan denken en handelen gaat het vaak mis. Zelfs als je het goede hebt gedaan vinden mensen het niet fijn.
- Een laatste reden, er zijn betere alternatieven. Los van bovenstaande redenen doe je misschien ook jezelf tekort als je diensten bij die grote techbedrijven afneemt. Ik was op zoek naar een alternatief van google maps, omdat ik dat echt veel gebruik. Voor het werk om snel een locatie te bekijken, in de auto voor de navigatie en op de bank om een leuk rondje voor de racefiets te zoeken. Ik maakte me zorgen, vind ik wel iets dat voldoet? Ja zeker, je hebt open street map (OSM), open source, waar iedereen kaarten en kaartlagen aan toe kan voegen. Zo is er een kaartlaag met alle fietsknooppunten, superhandig, Google heeft dat niet. Je kunt er ook mee navigeren in de auto, mee wandelen of fietsen en zelfs op het water schijnt het bruikbaar te zijn. Voor zover ik kon herhalen maakt OSM geen gebruik van verkeersinformatie en dat is in de auto wel handig. Gelukkig is “here”. Oorspronkelijk gemaakt door Nokia en overgekocht door Duitse autobedrijven (Audi, BMW etc.). Werkt uitstekend, inclusief verkeersinformatie. Ik vind het zelf beter leesbaar dan Google Maps en, je ziet ook op je telefoon wat de maximum snelheid is en hoe hard je rijdt. Op sommige punten dus beter dat Google, wellicht op sommige punten minder goed, maar voldoet prima. Zijn die autobedrijven dan wel goed? Nee, daar geef ik liever m’n data ook niet aan, maar het is in ieder geval een hele andere partij die in ieder geval niet mijn telefoontjes, zoekgeschiedenis, surfgedrag etc. aan elkaar kan verbinden.
En nu? Er zijn hele websites die beschrijven hoe je veilig en anoniem over het web kunt gaan. Veel daarvan gaat best ver. Ik ben daar nog niet aan toe en ben bang dat ik daar ook niet genoeg kennis voor heb. Bovendien, ik wil gewoon blijven communiceren en als iedereen dat met Whatsapp doet, dan moet ik daar mee leren leven. Maar ik wil daar wel steeds een bewuste keuze in maken.Ik wil dat er minder data over mij verzameld wordt en ik wil vooral dat dat niet bij één partij ligt. Daarnaast wil ik alternatieven steunen omdat we uiteindelijk allemaal baat hebben bij diversiteit.
Stijn van Liefland
(graphic volgt aan het einde)