Ik ben nog maar sinds kort aan het lezen over de Bitcoin. Enkele weken geleden schreef ik mijn eerste ‘essay’ met de conclusie dat de Bitcoin geen alternatief gaat vormen voor ons huidige betaalsysteem zoals we dat van de banken kennen. Ik kreeg diverse reacties van lezers die het maar raar vonden dat ik geen kansen zag voor de Bitcoin. Met name de wilde fluctuaties van de koers (met bijbehorende speculatie op die koersen) en de hoge transactiekosten zouden wel eens van tijdelijke aard kunnen zijn. De munt krijgt steeds meer bekendheid en vertrouwen en het is wellicht een kwestie van tijd voordat we een beter alternatief hebben voor de bestaande situatie.
Reactie
Ik wil graag iets doen met die feedback en heb nagedacht over een nuancering. Het zou natuurlijk kunnen dat de situatie van nu, midden in het oog van de storm, geen goed beeld geeft. Elke dag verschijnen er weer tientallen stukken in kranten en op internet (zie deze 10 vragen van enkele dagen geleden). De kinderziektes gaan er uit en bovendien ontstaan er tientallen (wat zeg ik? er wordt al over duizenden gesproken!) alternatieven voor de Bitcoin (zonder die nadelen wellicht). Niemand weet het natuurlijk, dus wie weet?
Maar een plaatje als hieronder helpt niet echt te denken dat het om een tijdelijke ‘glitch’ gaat:
Ik blijf zitten met het punt van ingebouwde schaarste (door de rekenregels van uitgifte van de Bitcoins en de daarbij behorende mining). Een stabiele munt voor het betalingsverkeer zie ik nog steeds niet ontstaan. Ook hier moet ik toegeven dat er ook onder serieuze economen nog steeds voorstanders zijn van de terugkeer naar de gouden standaard (? ik kan zo snel geen namen noemen, maar ze zijn er). Dus als je van die school bent dan is de ingebouwde schaarste van de Bitcoin misschien geen argument voor jou (maar denk ik dan nog steeds: vanuit een beleggings- of speculatie-motief!).
Het grote voordeel van de enorme opkomst en aandacht voor de Bitcoin (en andere cryptomunten) is dat een groot publiek nu kennis maakt met de nieuwe mogelijkheden die de techniek biedt om alternatieve (betaal-) systemen te bedenken. Nieuwe manieren van betalen komen zo vanzelf in een brede discussie terecht. Ook ik zie dus vooral de kansen en mogelijkheden als alternatief voor wat we nu hebben.
Maar, misschien wel het belangrijkste, of je kansen ziet of juist bedreigingen (en welke dan) voor de Bitcoin hangt helemaal af van wie je bent en welk belang je hebt (wat je belangrijk vindt).
Kansen, bedreigingen, partijen en belangen
Ik heb zonder enige pretentie op volledigheid een overzicht proberen te maken van welke partijen je zoal tegenkomt in de discussies. Ik heb ze onderverdeeld in ’tegenstanders’ en ‘voorstanders’, lees: partijen die vooral de bedreiging zien resp partijen die vooral de kansen zien.
Het is natuurlijk een ruwe schets en ik hoor graag aanvullingen. Ik ga het schema niet helemaal in woorden toelichten, ik denk dat het voor zich spreekt. Je kunt een vergrote versie van de afbeelding krijgen door er op te klikken.
Vooral kansen en ook consensus
Je ziet dat er vooral kansen zijn en dat er over een aantal aspecten van cryptomunten een grote mate van overeenstemming of consensus bestaat. (Bijna) iedereen is voor meer concurrentie, voor innovatie, voor de (mogelijkheden van) blockchain en (bijna) niemand wordt enthousiast van de enorme energieverspilling en de wilde koerswisselingen die we nu zien.
Als ik mezelf in het schema een plek zou moeten geven dan zit ik bij de club ‘KANS’ en met name in de subgroep ‘Wantrouwen in banken en lobby’. Ik ben met @onsgeld van mening dat banken hun maatschappelijke taak niet goed oppakken (woah, wat een understatement!) en dat er goedkopere en betere en eerlijke systemen denkbaar zijn om het betaalsysteem dienstig aan de maatschappij te laten zijn. We moeten vooral doorgaan met experimenteren met cryptocurrencies! Van de overheid en toezichthouders verwacht ik niet dat ze de experimenten aan banden leggen maar juist de bal oppakken om (al is het maar als alternatief op het bestaande) een publieke cryptocurrency te introduceren. Een veilig en goedkoop betaal- en spaarsysteem met goed geregelde waarborgen en zonder noemenswaardige rente (op positieve saldi).
Als ik naar de reactie van Gerard kijk (zie onderaan de vorige blog over de Bitcoin) dan zie ik dat hij (ook) vooral kansen voor de Bitcoin ziet. De milieuschade ziet hij net als ik en vele anderen ook als een nadeel. De speculatie (waar je je tegen kunt indekken), koersschommelingen en eventuele kosten en vertragingen ziet hij als een overgangsverschijnsel. Uit zijn reactie haal ik verder de volgende wensen:
- Een wereldmunt die grensoverschrijdend handelen bevordert.
- Globaal en dus (?) zonder overheid.
- Interessant voor landen met enorme inflatie.
- Een sterke onderliggende techniek met wereldwijde acceptatie.
Een wereldwijd geaccepteerde nieuwe manier van betalen … dat lijkt samengevat de wens van Gerard en die ziet hij via de Bitcoin of een andere cryptomunt dichterbij komen. En zonder dat hij dat expliciet onderbouwt: bij voorkeur zonder een overheid.
Eigen wensen
Ik vat mijn eigen wensenlijstje nog eens samen:
- Het gaat me om een munt die dagelijkse transacties (goedkoop) faciliteert en daarbij dienstig is aan de maatschappij (en niet stuurt richting een niet-duurzame economie (korte termijn hoogrenderende projecten bevoordeelt) en/of verschillen tussen arm-rijk onnodig vergroot). Dat is een smaakkwestie, je kunt vinden dat een munt andere rollen moet vervullen.
- Mijn aanname is dat een munt geen eigen leven mag gaan leiden (dat de financiële economie zich ‘loszingt’ van de onderliggende ‘echte’ economie). De munt moet juist de reële economie ‘volgen’ en stimuleren. Een koppeling aan een schaarse entiteit (of dat nu goud is of een eindig aantal te minen Bitcoins) is gedoemd te leiden tot speculatie. Ook dit is geen hard gegeven, er zijn zoals gezegd meerdere kampen in economenland waaronder ook voorstanders van een goudstandaard.
- Als je DUS deze link naar een extern bepaalde schaarse of objectieve norm loslaat dan heb je een ander mechanisme nodig dat ervoor zorgt dat de munt vertrouwen krijgt en behoudt en meebeweegt met reële goederenstromen. Mijn pleidooi is dus om een cryptomunt te ontwerpen met een slimmer ontwerp van het onderliggende algoritme.
- Ik ben dus NIET tegen cryptomunten. In wezen hebben we al een cryptomunt (de Euro, voor 95% een virtuele munt die is gebaseerd op vertrouwen) die op zichzelf prima functioneert maar waarvan de sturing grotendeels buiten ons om gebeurt (bij private partijen ligt die andere belangen hebben) en te vaak niet dienstig is aan de maatschappij. De Bitcoin is dus een nieuwe cryptomunt met voordelen (peer to peer en blockchain) maar met nieuwe nadelen (met name energieverspilling en ingebouwde neiging tot speculatie).
- Ik ben niet per se voor of tegen een overheid of centrale instantie mits die democratisch goed is geborgd. Ik ben ook niet perse voor of tegen peer-to-peer of decentraal. Het is een kwestie van wat het best werkt wat mij betreft.
Terug naar mijn basisvraag
Als ik naar mijn eigen wensen kijk en dat nog eens bezie vanuit de argumenten van wat andere partijen:
- De Googles en Amazons gaan sowieso met nieuwe betaalsystemen komen. Het huidige betaalsysteem gaat dus sowieso fors veranderen de komende 10 jaar. Dus mijn wens om het monopolie van banken te doorbreken komt ook via die weg wel. Toch heb ik weinig vertrouwen in de goede bedoelingen van de Googles en Facebooks. Dat zijn al monopolisten op hun terrein en hun macht wordt alleen maar groter. De ene monopolist wordt vervangen door de andere (en dan ook nog met al onze data in hun bezit).
- Vanuit techniek en peer-to-peer regels. Ook hier geeft de historie aan dat het niet vanzelf een systeem wordt dat dienstig is aan de maatschappij. Internet is ook ooit als een decentraal open systeem begonnen. Uiteindelijk is het toch the ‘winner’ die ’takes it all’. Het gaat ‘in the end’ alleen nog om hoeveel we te besteden hebben en we zijn vooral interessant als pinautomaten die voortdurend met reclame bestookt moeten worden om geleegd te worden.
- Een ‘ouderwetse’ overheid dan die ons geld verzorgt? Ik denk dat de oude situatie van de ‘Post Cheque en Giro Dienst’ niet zo verkeerd was. Maar ik kan me ook voorstellen dat er mensen zijn die de overheid wantrouwen net zoals ik de banken wantrouw. Toezicht kan helpen. Onafhankelijk? Democratisch? Hoe dan? Zet hier de nieuwe techniek voor in, zou ik zeggen. Blockchain for new democracy?
- Een overheid die het niet zelf doet maar de regels van het spel bepaalt dan? Bijvoorbeeld via een aanbesteding? Dat is al een verbetering tov de bestaande situatie. Zouden we om de 5 of 10 jaar enkele banken moeten kiezen die het best en goedkoopst aan de voorwaarden voldoet? Uiteraard met betaalrekeningnummer-portabiliteit! Maar als we naar de aanbesteding in het openbaar vervoer kijken: heeft dat gebracht wat we ervan verwachtten? Wederom: de markt gaat het niet vanzelf oplossen.
Kortom: een hele hoop vragen waar ik ook geen antwoorden op heb. Maar waar de Bitcoin en andere cryptomunten met de onderliggende nieuwe technieken ook nieuwe kansen biedt.
Rudy van Stratum