Gisteren een verhaal over de negatieve gevolgen (voor milieu) van vliegen. Vliegen is het nieuwe roken aldus de ondertitel. Oftewel: over een paar jaar ben je een looser als je nog vliegt en nieuwe wetten en regels gaan het heel lastig maken aan zowel consumenten als producenten om over de wereld heen te vliegen.
Maar wat me eigenlijk verbaasde was de voorzichtige toon van de uitzending. Het eindigde een beetje met de oproep vooral niet te vaak te gaan vliegen …..
Paar dingen:
- Dat vliegen slecht is voor het milieu:
- dat weten we al heel lang
- dat weet ook iedereen
- dat is dus niet een kwestie van nog een keer uitleggen
- Er is een soort volgorde van ‘kwalijkheid’ als je van a naar b een andere land of cultuur bezoekt:
- vliegen
- auto
- trein/bus
- fietsen
- wandelen
- Maar het beste is natuurlijk vanuit dat oogpunt: beetje in de buurt van je woonplaats blijven (en geen vlees eten). Een heel exposé van een deskundige mevrouw dat onze footprint te groot is en dat we met het verspreiden van toerisme het vraagstuk alleen maar verplaatsen: ja duh, dat weten we ook allemaal allang. Het enige antwoord is minder mensen en minder vliegbewegingen en dat in de wetenschap dat een flink deel van de wereldbevolking die stap (van meer vliegen, meer consumeren) nog moet gaan maken.
- Ook dat weet iedereen allang, het is ook redelijk aannemelijk dat:
- een verandering niet gaat komen vanuit de industrie of vlieg- en toerismesector
- de voorlopers uit de sector zijn vooral angstig dat de mooie plekken verloren gaan en er dus niet meer interessant is te gaan vliegen
- een verandering niet gaat komen vanuit een grote groep consumenten (een lage prijs en veel aanbod is té verleidelijk)
- dat we verslaafd zijn aan meer groei, meer welvaart, meer spullen en dat onze economie daar helemaal op is ingericht
- Uiteindelijk komt het vanzelf ‘goed’ door:
- een technologisch wonder dat vliegen en toerisme schoon en goedkoop maakt en afvalstromen omzet in nieuwe energiebronnen. Nou daar zetten we dan maar op in zou ik zeggen. Win-win voor iedereen. Niet zo waarschijnlijk. Hoewel …. de waterstofrevolutie, gratis energie voor iedereen?
- we krijgen uiteindelijk toch meer dwingende wet- en regelgeving. Dat zal nog wel een tijdje duren omdat het een complex internationaal vraagstuk is waar heel veel grote belangen een rol spelen. Maar bij je geboorte krijg je 2 tegoedbonnen die je ergens in je leven mag inwisselen om een keer te mogen vliegen. That’s it. En uiteraard gelden voor belangrijke en rijke mensen uitzonderingen. Behoorlijk waarschijnlijk.
- we koersen gewoon af op volgende crises, rampen en oorlogen. Een keer houdt het vanzelf op, kan niet anders. Er komt wel weer wat anders met minder mensen, minder natuur. Ook redelijk waarschijnlijk.
Maar dit verhaal heeft de VPRO niet willen vertellen. Dat is te zuur, dan jaag je de kijkers weg, dat wil niemand horen. En draagt ook niet bij aan een oplossing, want te weinig perspectief. Mensen mensen, we moeten allemaal wat minder vliegen. En ga dan toch met de auto of de trein. Uuhh, als je tijd en zin hebt.
De hele milieu- en duurzaamheidsdiscussie is een niche discussie tussen vooral subgroepen hoogopgeleide en redelijk welvarende mensen. Als ik zo eens naar de successen van de laatste 10-20 jaar kijk:
- De Tesla (elektrische auto):
- Niche markt
- Luxe product
- Belastingvoordeel
- Zakelijke rijders
- Sexy uitstraling
- Hoogopgeleide veelverdieners
- Het zonnepaneel:
- Goedkoop geworden door massaproductie in Verre Oosten
- Lage rente op je spaarrekening
- Inmiddels een duidelijk verdienmodel als je het geld hebt liggen
- Dus een no-brainer voor hoogopgeleide mensen met wat geld en een eigen huis
In beide gevallen zijn deze successen relatief omdat de kleine groep hoogopgeleide veelverdieners het meest profiteren:
- Tesla en in nog grotere mate de vorige generatie hybride-auto’s: veel belastinggeld naar een al welgestelde groep met relatief weinig of zelfs negatief effect. Meest schrijnend is een te grote hybride auto kopen met belastingvoordeel en dan gewoon benzine blijven tanken. Gevolg is dat de belastinginkomsten van elders moeten komen.
- Zonnepanelen: consumenten die achterblijven op het vaste elektriciteitsnet moeten met een kleiner aantal de vaste onderhoudskosten delen. Mensen die geen kant uit kunnen (huurhuis, geen vermogen, lage inkomsten) hebben het nakijken.
Mooier kan ik het niet maken. De VPRO waarschijnlijk ook niet maar ze hebben toch gekozen voor een nieuwe lichtere toon.
PS Morgen zal ik er wel wat ‘luchtiger’ (haha, pun intended!) over denken, maar voor nu is het even dit.
Rudy van Stratum