Afgelopen vrijdag naar de nieuwe film van Al Gore ‘An inconvenient sequel’ geweest.
Dubbele boodschap
Wat mij het meest opviel was dat de film een dubbele boodschap uitzendt. Een flink deel van de film gaat over de oude film van 2006 en het gelijk van Al Gore. Dat betekent dat we overladen worden met vele rampen die ons (de wereld) zijn overkomen sinds 2006 en die Gore in 2006 dus al had voorspeld. We zien smeltende ijskappen, we zien overstromingen, we zien mensen op de vlucht, we zien kortom een hoop ellende.
De boodschap is er een van pessimisme en angst. Dit gaat helemaal fout. En het is nog veel erger want de industrie (olie, gas met name) werkt niet mee en de lobby (van de industrie) draait op volle toeren. En politici snappen er ook al niet veel van, daar hoeven we niet veel van te verwachten. Kortom: er gebeurt te weinig en het gaat niet snel genoeg.
Alsof de makers vooraf met elkaar hadden afgesproken: maar dit gaat ons niet gebeuren! We gaan niet weer een klaagzang houden en iedereen schrik aanjagen. We hebben gezien dat dat niet of onvoldoende werkt. Oftewel: de nieuwe film zal en moet een positieve boodschap uitstralen. Het gaat om oplossingen en niet om problemen. De blik vooruit!
En die positieve boodschap zit er dan ook noodgedwongen wel in. Het is (dat haal ik er in ieder geval uit) vooral de techniek die de oplossing gaat brengen. Met name zonnepanelen zijn drastisch verbeterd en in prijs gedaald. We zien in de film vele voorbeelden van de grootschalige toepassing van parken met zonnepanelen. En zelfs oer-conservatieven (Trump-stemmers) zijn inmiddels om: niet om het milieu maar voor de portemonnee. Prima, zegt Gore, maakt me niet uit waarom je het doet, áls je het maar doet.
Een flink deel van de film gaat over de andere positieve boodschap, namelijk het succes van het wereldwijde Parijs-akkoord in 2015. India komt in de film naar voren als een aanvankelijke spelbederver (heel begrijpelijk overigens) maar Al Gore slaagt er persoonlijk in om via zijn netwerk een deal met India te maken die voorkomt dat er 400 nieuwe kolencentrales gebouwd gaan worden en India alsnog tekent voor de klimaatdoelstellingen van Parijs.
Tenslotte is er een positieve rol in de film weggelegd voor ….. ONS. WIJ zijn de crowd namelijk. En als de industrie met haar lobby niet meewerkt en politici niet luisteren, dan doen we het zelf gewoon. Gore traint sinds 2006 grote groepen mensen die zelf het verhaal vertellen en hun missiewerk doen. Zo zijn er inmiddels tienduizenden mensen actief wereldwijd om hun eigen omgeving duurzamer te maken. De film eindigt met: ga zelf aan de slag, in je school, in je wijk, op je werk, in je gezin.
De inhoudelijke boodschap heeft meer diepgang
Het tweede punt dat me opviel is dat de film meer vertelt over de complexiteit achter (de effecten van) ‘global warming’. Waar de oude film meer bleef hangen in de druipende ijsschotsen en zielige ijsberen, zien we nu voor het eerst de nog veel grotere gevolgen van de opwarming (nuancering: ik heb de oude film er niet meer op na gekeken, maar zo is het me bij gebleven).
Ik heb onderstaand schetsje gemaakt zoals de film uitlegt waarom global warming zo allesomvattend is:
Het is vooral de industrie (citaat film) die via de uitstoot zorgt voor meer CO2 in de lucht en daarmee voor een opwarming van de atmosfeer. Dat zorgt voor smeltende ijsmassa’s en een stijging van de zeespiegel. Maar de zeeën worden ook nog eens warmer en dat zorgt voor veel meer verdamping. Boven zeeën ontstaan enorme watermassa’s opgeslagen in wolken die via ‘rainbombs’ massaal uitstorten over land. We zien in de film kolkende watermassa’s die hele steden wegspoelen. Waar het heet is wordt het heter, waar het kou is wordt het kouder, het weer (en klimaat) wordt extremer en onvoorspelbaarder. Goed land wordt onbruikbaar door ofwel te nat ofwel te droog. Hierdoor ontstaan misoogsten en hongersnoden.
De moraal van het verhaal is dat opwarming uiteindelijk zorgt voor massale volksverhuizingen (migratiestromen) en oorlog en zelfs terrorisme. Eigenlijk is er geen huidig probleem van enige omvang en importantie te bedenken en er is een link naar de opwarming van de aarde (of verzin ik die nu zelf?).
Toch belangrijk punt vergeten
Okay, we moeten dus zelf aan de slag. Ik wil niks afdoen aan die boodschap van Gore. Maar toch laat hij een heel belangrijk punt liggen in de film. En ik denk dat dit geen toeval is, ik denk dat ze daar uitgebreid over gebrainstormd hebben. En uiteindelijk hebben ze besloten hier NIKS over te melden.
Natuurlijk is de industrie met lobby een grote boosdoener in dit verhaal. En nee, de politici gaan het niet fluks oplossen. Dus de crowd dan maar, van onderop als het ware. MAAR … dat gaat natuurlijk niet vanzelf en ook niet zonder pijn. Diezelfde crowd vertoont ook veel weerstand. We willen wel goedkope producten in het schap. We willen wel elk jaar een keertje met het vliegtuig naar de zon op vakantie. We willen wel elke dag een goedkoop stukje vlees op ons bord. We willen wel lekker makkelijk met de auto (ja, maar wel met accu’s hoor! en belastingvoordeel!) liefst zonder files de weg op kunnen.
De discussie met die crowd is voorzien van allerlei dilemma’s en psychologie en economie die in deze Gore-films helemaal niet aan bod komen. Gevaarlijk ook om klimaatverbetering te koppelen aan een vollere portemonnee (zonnepanelen die meer opleveren dan de spaarrekening, ja dat is nog wel te verkopen). Ten principale zal de oplossing van dit vraagstuk ook samen gaan met minder materiële groei, een andere verdeling van lasten en lusten, minder vliegen, minder vlees, een legere portemonnee … en hoe leggen we die ‘onconvenient truth’ dan uit?
Bewust weggelaten omdat de boodschap er een van hoop moet zijn. De oplossing zit immers in de crowd en dan gaan we die boodschap niet nuanceren.
Rudy van Stratum