Vanmiddag in de auto hoorde ik beurs- en economie-commentator BNR Kees de Kort zijn praatje uitspreken. Ondanks (of dankzij?) zijn ‘cynisme als huismerk’ vind ik dat ie over het algemeen verstandige praat verkondigt. Deze keer (ik luisterde vrijdag 2 juni naar de radio) ging zijn bespiegeling over het besluit van Trump zich terug te trekken uit het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 (klimaatangst wordt ons aangepraat, slecht voor Amerika, we gaan de olie gewoon verder opstoken, zo ongeveer).
Maar deze keer kon ik Kees de Kort niet helemaal volgen. Misschien ontbreekt er een deel van zijn redenering en die zou ik dan graag alsnog horen, want zeker heeft ie ook een aantal terechte punten te pakken.
Kern van betoog
Je kunt zijn praatje hier terug luisteren. Maar laat ik in enkele bullets zijn betoog hier samenvatten.
- De klimaatvoorspellingen zijn gebaseerd op uiterst onzekere modellen. Een tijdje geleden dachten we nog in een ijstijd terecht te komen (interessant nog eens op te zoeken: wie deed deze voorspellingen wanneer en waarom zien we dat nu als onzin?), nu is het weer dat de aarde opwarmt (door ons ingrijpen). Mijn interpretatie: die deskundigen, ze weten het ook niet, ze doen maar wat. Kortom: we moeten ons niet zo druk maken, niet op één paard wedden etc.
- Besluit van Trump is nog niet zo verkeerd. We moeten niet focussen op zon en wind als toekomstige energieleverancier. Te duur, te onbetrouwbaar. Zelfs grote traditionele energieproducenten zijn inmiddels verslaafd aan de (zinloze) energiesubsidies. Geen wonder dus dat die nu ook protesteren tegen Trump’s besluit.
- De Kort vindt dat we te eenzijdig inzetten op zon en wind (en er te veel subsidie aan verbrassen). Trump’s besluit is een mooie gelegenheid de discussie wereldwijd te ‘herbronnen’: breder kijken naar de echte oplossingen voor ons energievraagstuk.
- Zijn voorstel is om de huidige subsidies te halveren en de resterende helft te besteden aan fundamenteel TU-onderzoek naar échte betrouwbare en betaalbare oplossingen.
Goede punten
Nou ja, wat goed is of slecht is natuurlijk voor discussie vatbaar. Maar ik kan de redenering gewoon niet goed volgen. Wat ik verfrissend vind aan De Kort zijn betoog:
- Geven we niet te veel subsidie aan de verkeerde partijen met de verkeerde uitkomsten? Ik denk dat daar best kritischer naar kan worden gekeken.
- Zijn we niet te eenzijdig gefocussed op alleen zon en wind? Moeten we niet (opnieuw) breder kijken? Zeker, lijkt me wel. Een aantal mogelijke oplossingen lijkt in de discussies nauwelijks aan bod te komen. Bovendien: wie weet wat er allemaal nog aan volstrekt nieuwe technologieën in de pijplijn zit.
- Wat me brengt op het laatste goede punt: meer geld naar fundamenteel onderzoek voor nog betere oplossingen.
- Het doel moet zijn: schone, betrouwbare en betaalbare energie-oplossingen voor de toekomst. Dat hoeft helemaal geen zon of wind te zijn. Voeg er nog wel aan toe: geen afwenteling (dus bijkomende kosten doorrekenen) en zonder grote risico’s.
Twijfelachtig, discutabel
.. in de zin dat ik ze niet kan volgen. Kees de Kort ken ik als iemand die op de hoogte is van de discussies, dus moet er meer achter zijn verhaal zitten. Maar ik kan het nog niet vinden.
- Modellen zijn onzeker. Ja dat zal best. Maar dat is natuurlijk inherent aan modellen. De slimste mensen werken er aan en ik ga ervan uit dat we het hier mee moeten doen. Dat er dan weer het een en dan weer het ander uitkomt: daar doe je de modellen geen recht mee, het is meer dan een dobbelsteen opgooien. Ondanks klimaatsceptici, is er toch sprake van een meerderheid onder deskundigen dat deze voorspellingen serieus genomen moeten worden. Er is een serieuze kans dat het fout kan gaan en heel veel extra geld gaat kosten, je zult daar dus op moeten anticiperen. En ook al zou het onzin zijn: fossiel raakt een keer op (ondanks discussie over op welke termijn), er zijn nu eenmaal afspraken gemaakt, we moeten stappen zetten. Een andere insteek (ten opzichte van model-cynisme) is dat modellen niet worden gemaakt om de toekomst te voorspellen. Een model geeft aan wat er zou kunnen gebeuren bijvoorbeeld bij ongewijzigd beleid. Het verkent scenario’s en geeft ons de mogelijkheid na te denken over de gevolgen en daar eventueel op in te grijpen (waardoor de voorspellingen dus juist niet uitkomen). Overigens verdenk ik De Kort hier van het bewust gebruiken van een oude rethorica-truc: suggereer dat de deskundigen het ook niet weten (waarmee je verwarring en twijfel zaait en je je dus niets hoeft aan te trekken van de voorspellingen).
- Zon en wind zijn onbetrouwbaar en onvoorspelbaar. Klopt op zich wel, veel onbetrouwbaarder dan het verstoken van olie (tenminste als we de eindige voorraden en milieu-aspecten buiten beschouwing laten). Je kunt de betrouwbaarheid vergroten door te oogsten op plekken waar de condities gunstig zijn. Je kunt wind op zee oogsten en zon in de woestijn. Het rendement en daarmee de betaalbaarheid en de betrouwbaarheid gaan daarmee omhoog. Je hebt dan alleen nog een opslag- en transport- probleem. Dat kan met de huidige techniek al opgelost worden door gebruik te maken van waterstof (als opslag medium, transport kan via pijpleidingen en/of vrachtschepen). Subsidie is nog nodig om zo snel mogelijk naar een kritische massa van productie te kunnen. Een waterstof-autobus kost nu door de kleine productie-volumes nog pak hem beet € 600.000 maar kan bij grotere volumes voor hetzelfde geld gemaakt worden als een standaard diesel/gas/benzine-autobus.
- Ik ben onvoldoende op de hoogte van wat er allemaal nog meer aan energie-technieken ontwikkeld kan worden. Ik hoor dat kernenergie in Thorium-reactoren heel hoopgevend is: schoon en goedkoop, zonder de risico’s van de ‘normale’ kerncentrales. Prima, moeten we aan blijven sleutelen. Feit is volgens mij dat we nu gewoon niet zo veel andere serieuze kandidaten hebben, we moeten het er nu mee doen. Ik hoor ook dat we meer moeten investeren in technieken om CO2 af te vangen. Lijkt me zeker goed plan (CO2 kan zelfs worden verkocht en gebruikt), maar als dit een pleidooi is om gewoon fossiel te kunnen blijven stoken, dan blijft toch gelden dat de grondstoffen een keer opraken en met name olie zinniger kan worden gebruikt.
- Als we dan toch subsidies gaan afschaffen (vooral doen waar dat tot te weinig resultaat leidt) dan moeten we ook zo eerlijk zijn te erkennen dat met name grootgebruikers op dit moment enorme subsidies krijgen op het verbruik van fossiele grondstoffen. Die discussie ligt ook in Nederland gevoelig want dan jagen we die bedrijven het land uit en gaat er werkgelegenheid verloren. Ook ik heb die getallen niet paraat maar goed een keer uit te zoeken, maar kritisch zijn op subsidieslurpers in de hoek van zon en wind is maar de helft van het verhaal.
Samenvattend
De Kort vertelt maar het halve verhaal. Is helemaal niet erg voor een kort praatje op de radio (maar hij heeft het niet gisteren bedacht, het is toch min of meer de samenvatting van zijn denken rond dit thema van de afgelopen jaren). Maar er ontstaat nu een verkeerde sfeer dat we achter een aantal milieu-gekkies aanlopen zonder dat daar goede redenen voor zijn. Dat vind ik niet kritisch maar misleidend.
Juist omdat ik Kees de Kort hoog schat ben ik benieuwd naar de ontbrekende stukken, want ik mag ook niet uitsluiten dat ik me niet meer bewust ben van een mogelijke droomwereld die me wordt aangepraat.
Rudy van Stratum