Volgende week geef ik een gastcollege bij Werkplaats de Gruyter over het maken van infographics. Ik vraag me dan altijd af of ik daarvoor de juiste persoon ben. Niet theoretisch geschoold, wel een cursus en vooral veel ervaring in de praktijk. In ieder geval wordt het gewaardeerd anders zouden ze me niet vragen. Leuk is dat het hier om een groep studenten gaat die niets met infographics hebben. Het zijn dus geen studenten grafische vormgeving of iets dergelijks. Wat ook leuk is, het zet je zelf aan het denken, hoe doe ik het eigenlijk? Wat zijn de stappen? Wat zijn de valkuilen? En vooral, als iemand anders het gaat doen, hoe zou die dat dan aan moeten pakken?
Met Rudy heb ik het regelmatig over de vraag hoe we nou te werk gaan (of hoe we dat het liefst zouden willen) en dat leidde deze week tot het volgende plaatje.
Het begint altijd met het ordenen van informatie. Wat is de kern, wat is opvallend, wat wil je laten zien, wat zijn de verbanden tussen verschillende brokken informatie etc. Orden suggereert wel dat er wat is. Er zit dus nog een stap voor die ik hier achterwege heb gelaten. Het verzamelen van informatie, uit onderzoek, literatuur, gesprekken, interviews etc. De informatie kan natuurlijk ook aangedragen worden door een opdrachtgever. Maar dan begint dus het grote ordenen. Wij maken meestal één of meerdere mindmaps, soms aangevuld met een tabel of iets anders. Dit is een intern proces, dat doe je gewoon achter je bureau.
De volgende stap is het bespreken van de ordening met de opdrachtgever. Ik noem dit intern+ want het gaat verder dan je eigen bureau, maar het blijft een beperkt clubje. Kernvragen, hebben we alle informatie een plek gegeven? Is de ordening herkenbaar? Dit is een check voor ons, zijn we niks vergeten, maar nog veel meer een check voor de opdrachtgever. Is mijn informatie compleet? Zijn de informatie en mijn verhaal consistent, zitten er rare gedachtensprongen in etc. Dat betekent soms weer terug naar de vorige stap en ontbrekende informatie invoegen.
Als de informatie compleet is en geordend volgt verdieping. Kan je meer laten zien? Zijn er verbanden, kan je relaties leggen tussen brokken informatie. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat we hier proberen patronen te ontdekken. Dit is wat wij het leukste werk vinden, lekker klooien met de informatie en kijken wat voor plaatje duidelijk kan maken wat de opdrachtgever wil vertellen. In dit proces maken we eindeloos veel schetsjes. Dat leidt bijvoorbeeld tot grafiekjes waarmee je een trend kan laten zien, een beslisboom die keuzemomenten laat zien, een tijdlijn die historie of toekomst verbeeld etc. Van al die schetsjes valt natuurlijk een hoop af. Uiteindelijk houden we een setje over dat we bespreken met de opdrachtgever. Daar kiezen we er gezamenlijk een paar uit, praten verder door over aanscherping en gaan vervolgens aan de slag met verbetering. Overigens sturen we soms ook de door ons afgekeurde schetsen mee. Deels eigenbelang, even laten zien dat je hard gewerkt hebt, maar het gebeurt ook regelmatig dat een opdrachtgever gecharmeerd is van één van de afgekeurde schetsen.
Als tussenfase kan je de gekozen schetsen wat verder uitwerken en aan een aantal mensen als proef laten zien. Vooral met de vraag of de schets begrijpelijk is. Ik geef altijd als opdracht, “kijk er naar en zeg hardop wat je ziet en denkt”. Dat is iets anders dan de vraag “wat vind je ervan?”
En pas als de verdiepingsfase is afgerond volgt de vormgeving. Ook hier in fases. Als het alleen voor intern gebruik is hoeft het niet zo gelikt te zijn als een infographic die de hele wereld over gaat.
Wat kunnen we hier van leren?
Misverstand 1. Een infographic is een prachtige figuur met beeld en tekst en soms ook cijfers. Dit is wel zoals de meeste mensen een infographic zullen zien. Ik denk er wat anders over. Ten eerste is het een instrument om samen met anderen na te denken over de kern van de zaak, om ingewikkelde materie eenvoudig te presenteren en om orde te scheppen in de chaos. Dat zou uiteindelijk kunnen leiden tot een mooi plaatje. Maar soms is het voldoende om orde te scheppen en kan je het daarbij laten. Dan stop je dus na stap 2 of 4, je hebt de opdrachtgever geholpen door de informatie te visualiseren.
Misverstand 2. Voor infographics moet je handig zijn met grafische programma’s en moet je goed kunnen tekenen. Natuurlijk, het helpt allemaal. Maar deze site heet niet voor niets blokjes en pijltjes. Onze stelling is dat je met alleen blokjes en pijltjes al een heel eind komt. Vooruit, daar mogen natuurlijk ook wel cirkels en driehoeken bij maar het hoeft niet meteen heel ingewikkeld te worden. En als je iets uit wilt leggen hoeft het ook niet heel mooi te worden. Eigenlijk is dat pas van belang als je naar de derde kolom gaat, het vormen.
Stijn