Alternatief geldsysteem

De laatste tijd hoor ik weer meer over locale valuta. 25 jaar geleden ben ik dat ook al eens tegengekomen. Is dit een serieuze ontwikkeling? Een ontwikkeling die in tijden van economische crisis meer aandacht krijgt? Of is het toeval? Ik zal eerlijk zijn, ik ben er heel sceptisch over. Desalniettemin is het een interessant fenomeen om eens nader te onderzoeken en vooral om te kijken of het ons kan helpen bij het oplossen van financieringsproblemen. Hierbij mijn eerste gedachten, wordt vervolgd.

Wat is het?

Het bestond in ieder geval al in de jaren 80 onder de titel LETS, Local Exchange trading Systems. In het kort komt het er op neer dat we elkaar diensten of producten leveren en de waarde hiervan administreren. Die waarde drukken we uit in een eigen eenheid. Voorbeeld ik repareer de auto van iemand om de hoek en we komen overeen dat dit een waarde heeft van 50. Dat wordt bijgeschreven op mijn tegoed en bij de ander afgeschreven. Met mijn tegoed kan ik weer andere diensten of producten afnemen, een zelfgebreide trui, een cursus Spaans etc. De locale eenheid heeft een eigen naam en waarde, meestal gelijk aan de gangbare munt. Voorbeeld Noppes, één Noppe = één Euro. Dit soort systemen kennen geen rente en als je er teveel hebt of juist erg in het rood staat wordt je verzocht daar wat aan te doen (uitgeven of gaan verdienen).

We moeten het vooral zien als een aanvulling op het bestaande geldsysteem en niet als vervanging. Mijn indruk is dat dit soort systemen vooral kleinschalig gebruikt worden in de persoonlijke sfeer,  hobby’s, sociale contacten, etentje, tweedehands spullen verkopen etc. Doel is dan niet zozeer een nieuw geldsysteem als wel mensen bij elkaar brengen, elkaar kwaliteiten benutten, bouwen aan een gemeenschap etc. Daar is helemaal niets mis mee, het roept wel de vraag op of zo’n systeem kan helpen bij financieringsproblemen.

Kan ik oplossingen / maatregelen financieren vanuit een lokaal geldsysteem?

Als casus kies ik voor het beheer en onderhoud van een woonwijk, er is bij de gemeente te weinig geld voor beheer en onderhoud, we gaan dit dus anders organiseren. Uitgangspunt in deze wijk, een grote groep mensen met geen of weinig tijd (een baan kinderen etc.) en een kleine groep die veel tijd heeft (geen baan) en ook capaciteit (kennis, vaardigheden etc.). Hoe zou ik nu het beheer en onderhoud van de openbare ruimte aan kunnen pakken? Ik ga er van uit dat de groep met tijd graag in de wijk aan de slag wil als ze daar wat voor terug krijgt. De vraag is wat de wijkbewoners zonder tijd de wijkbewoners met tijd kunnen leveren in ruil voor het beheer en onderhoud? De meeste mensen zonder tijd leveren geen diensten waar de mensen met tijd wat aan hebben. Er zit een kapper, een bakker, een supermarkt, groenteboer, slager, printshop en snackbar. Maar die vertegenwoordigen slechts een fractie (<1%) van de wijkbewoners, de rest werkt elders of levert diensten waar mensen met tijd niets aan hebben (bijvoorbeeld een adviseur milieu en ruimtelijke ordening). Stel dat de groep met tijd credits krijgt die ze bij deze middenstanders kunnen besteden, wat moet de middenstand er dan mee? Ze kunnen er immers geen voorraad mee aanvullen. Dan kan je van alles gaan optuigen zodat de opgebouwde credits uitgegeven kunnen worden, ik geef één keer in de week bijles in geschiedenis, een ander organiseert een cursus boekhouden. Wellicht goed voor de sociale binding, maar financieel blijft het behelpen. Ik denk dat onze samenleving te complex en gefragmenteerd is (iedereen kan heel veel maar het heeft pas waarde in een complex proces) om dit op redelijk schaal te laten functioneren. Terug naar de vraag wat de mensen zonder tijd de mensen met tijd kunnen bieden in ruil voor beheer van de wijk. Tja, het is niet anders: geld. Dat is voor mensen met tijd aantrekkelijk (kunnen ze overal uitgeven) en mensen zonder tijd hebben het in ‘overvloed’.

 Conclusie en verder onderzoek

Mijn voorlopige conclusie is dat dit ons niet gaat helpen. Een alternatief geldsysteem voor hobby’s, buurtfeesten of  vriendschappen daar is echt niets mis mee. Op deze site leggen we de lat wat hoger en willen we kijken of het een bijdrage kan leveren aan een duurzame ontwikkeling. Ik denk dan aan: wijkbeheer; energievoorziening; onderwijs; bouw; aanleg en onderhoud groen etc. Ik hou me aanbevolen voor aanvullingen, verbetering, kritiek, voorbeelden etc.

Stijn van Liefland

5 Reacties

  1. Beste Stijn,

    Er is met alternatieve geldsystemen heel veel mogelijk! Op het gebied van financiering is het nog meer kunst dan kunde (d.w.z. maatwerk, weinig recepten) . Ik heb daar voor het blad Milieu van de VVM – waar je vast lid van bent – vorig jaar een artikel over geschreven, dat voor VVM-leden te vinden is op:
    http://www.vvm.info/secure/?returl=%2Freactieboek.php%3Fact%3Darticle%26id%3D456
    Stuur even een bericht als je er niet bij kunt, dan stuur ik een PDF.

    Wat je casus betreft: voor alleen het opknappen van een woonwijk moet je geen alternatief geldsysteem optuigen, daar heb je gelijk in. Dan krijg je de cirkel niet rond. Je kan beter dat opknappen inbouwen in de lokale economie die je gaat scheppen.

    Denk voor de beloning voor het opknappen in eerste instantie ook aan overcapaciteit van ondernemers of (semi)overheid: in rustige uren kaartjes voor bioscoop of zwembad, of korting in een restaurant etc., voor een klein bedrag aan credits.

    Kortom, probeer het niet in je eentje maar ga rond de tafel zitten met alle spelers uit de wijde omtrek. Tien tegen een dat je een of meer circuit(s) kan vinden waarin je het geld kan vervangen door een lokale munt die je zelf naar behoefte kan scheppen, zodat je minder afhankelijk bent van de beschikbaarheid van euro’s.

    Ik ben secretaris van Stichting CENt (Complementaire Economie in het Nederlands taalgebied) en beheerder van bovengenoemde startpagina. Neem gerust contact op.

    Groeten,
    Sjaak Adriaanse

    • Hoi Sjaak,

      Mijn casus is niet een echte maar meer een hypothetische. Dus voorlopig ga ik daar niet mee aan de slag. Wel heb ik inmiddels jouw artikel gelezen en dan zie ik toch wel aanknopingspunten. Ik ga dat laten bezinken en kom er nog een keer op terug. Ik wil je ook uitnodigen om hier zelf een bijdrage te schrijven voor onze site. Als je interesse hebt, laat het weten.

      Stijn.

  2. Hoi Stijn,
    Ik ga morgenavond een eerste avond met zelfstandigen in Rotterdam bij elkaar zitten om de meningen & energie te peilen om uren met elkaar te verrekenen buiten de euro om. ‘Khou je op de hoogte!
    H.

Reacties zijn gesloten.